O „Lalce” Bolesława Prusa
„Lalka” Bolesława Prusa to jedna z najznamienitszych polskich powieści okresu pozytywizmu, o ile nie całej polskiej literatury w ogóle. Pierwszy raz wydano ją w odcinkach na łamach warszawskiego „Kuriera Codziennego”, gdzie pojawiała się regularnie w latach 1887-1889. W formie książkowej „Lalka” miała swoją premierę w 1890 roku.
„Lalka” to właściwie jedyna polska powieść, która wytrzymuje konkurencję z największymi arcydziełami swojego okresu. Osadzona w warszawskich realiach drugiej połowy XIX wieku historia Stanisława Wokulskiego, jego niebywałego awansu społecznego oraz finansowego i nieszczęśliwej miłości do Izabeli Łęckiej równać się może angielskim i francuskim klasycznym powieściom pozytywistycznym.
„Lalka” to dwutomowa (lub trzytomowa – w zależności od wydania) powieść realizmu krytycznego, która ukazuje losy głównego bohatera – Stanisława Wokulskiego – a na ich tle ilustruje portret polskiego społeczeństwa w drugiej połowie XIX wieku. Pesymistyczne obserwacje autora przeniesione na karty „Lalki” dają do zrozumienia, że postrzegał on polski naród w stanie „społecznego rozkładu”. Nie widział nadziei dla polskich idealistów, którzy musieli odejść w niepamięć przygnieceni przez tłamszące ich społeczeństwo. Umiał natomiast oddać otaczającą go rzeczywistością tak sugestywnie i przekonująco, że dzięki „Lalce” zapisał się w annałach historii jako klasyk polskiej literatury.
Prus, jako wnikliwy obserwator życia społecznego, w niezwykle interesujący sposób potrafił oddać w „Lalce” proces dynamicznych zmian społecznych, politycznych i obyczajowych, które miały miejsce na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX wieku. Nie były one jednak dla niego optymistyczne – wszak wymowa powieści jest jednoznacznie pesymistyczna.