Rozdział II – Rządy starego subiekta
Rozdział drugi traktuje o funkcjonowaniu sklepu galanteryjno-kolonialnego, który należy do Wokulskiego i w którym pracuje Ignacy.
Ze słów narratora dowiadujemy się, że Ignacy od 25 lat mieszka w pokoju przy sklepie. Pomimo wielu modyfikacji, jakie zaszły w sklepie i jego otoczeniu, ciemny i zagracony pokój Ignacego nie zmienił się w najmniejszym stopniu. Ignacy to samotnik, który posiada psa i od lat prowadzi jednostajne, powtarzalne życie. Opisuje przeciętny poranek Rzeckiego, który zawsze wyglądał tak samo: budzi się o szóstej rano i w pół godziny szykuje się do wyjścia do pracy, a następnie o 6.30 wraz ze służącym otwiera sklep. Poznajemy go jako siwego i podstarzałego człowieka zaangażowanego w pracę, pilnie wykonującego swoje obowiązki, dla którego sklep jest całym życiem. Akcja przenosi się z mieszkania Ignacego do sklepu galanteryjnego, gdzie wraz z nim na stanowisku subiekta zatrudnione są jeszcze 3 osoby: Klejn, Lisiecki i Mraczewski. Klejn i Rzecki rozmawiają na tematy polityczne. Klejn daje się poznać jako socjalista, a Rzecki to zatwardziały bonapartysta. Do sklepu wchodzi trzeci subiekt – Lisiecki, a chwilę później spóźniony jak zawsze Mraczewski. Zostaje opisany sposób pracy subiektów oraz relacje pomiędzy nimi. Sklep działa od 7 rano do 8 wieczorem, a ostatni wychodzi Rzecki, który robi dzienny rachunek, sprawdza kasę i planuje kolejny dzień. Narrator po raz kolejny przedstawia życie, zwyczaje i charakter Ignacego, który jest dziwakiem i samotnikiem żyjącym jeśli nie pracą, to niespełnionymi marzeniami i politycznymi ideałami bonapartyzmu. Ludzie wytykają go palcami, a on od nich stroni i spędza czas w sklepie lub w swoim ciemnym pokoju, rzadko kiedy wychodząc na dwór. Ubiera się przedziwnie i za sprawą swojego stroju wzbudza zainteresowanie wśród innych. Swoje emocje i uczucia wyraża w pamiętniku.